کد مطلب:223182 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:234
نکاتی درباره اربق و اربک
نكاتی درباره اربق و اربك
یاقوت حموی معتقد است كه اربق و اربك دو منطقه جداگانه در خوزستان است، اربق از نواحی رامهرمز است و اربك شهر و ناحیه ای است از اهواز كه ( معجم البلدان، 188/1؛ مرآت البلدان، 30/1. )
دارای قراء و مزارع است و نیز پلی دارد كه در تاریخ غزوات اوایل اسلام نام آن آمده است. لشكر اسلام اربك را در عهد خلیفه دوم و در سال هفده هجری به ( تاریخ طبری، 408/15صلی الله علیه واله ، 2صلی الله علیه واله 4صلی الله علیه واله ، علیه السلام 48صلی الله علیه واله ، 519صلی الله علیه واله ؛ تاریخ كامل، صلی الله علیه واله 1/صلی الله علیه واله 28، تجارب الامم، ص 300. )
سرداری نعمان بن مقرّن المزَنی فتح كرد. و این فتح پیش از فتح نهاوند بود. در ( فتوح البلدان، ص صلی الله علیه واله 12، 254 - 243. )
( مرآت البلدان، 31/1؛ معجم البلدان، 188/1. )
منابع از پل اربق (اربك) نام چندانی به جا نمانده است. در نقشه قدیمی «صورة خوزستان» كه ابن حوقل در صورة الأرض، آورده است، حدود منطقه اربق مشخص شده است.
آنچه از این نقشه قدیمی به دست می آید این است كه اربق در حوالی رود مسرقان واقع شده و این رود از شهر عسكر مكرم گذشته به سمت راست می پیچد و در نیمه چپ هرمز به رود مسرقان باز می گردد، اربق در میان راه ایذج و رامهرمز قرار دارد كه این شهر اخیر در حدّ فاصل ناحیه فارس و خوزستان واقع شده است و از آن جا راهی به سمت سنبیل در مرز فارس دیده می شود.
( صورة الأرض، ص 22 و 23. )
در تاریخهای محلی خوزستان نیز از پل اربك (اربق) نامی به میان آمده است. در زمان ساسانیان و در قرنهای نخستین اسلام، شاخه شرقی كارون كه در آن زمان، مسرقان نامیده می شد، در كنار شوشتر از شاخه دیگر جدا شده تا آخر خاك خوزستان جداگانه به دریا می ریخت، بدین سان كه از كنار شرقی شوشتر و میاناب می گذشت و در هفت یا هشت فرسنگی به شهر معروف عسكر مكرم رسیده و از میان آن شهر نیز گذر می كرد و به روستایی كه «روستای مسرقان» نامیده می شد می رسید سپس از آن جا نیز عبور كرده از بیرون، كنار شرقی اهواز را پیموده از زیر پل معروف اربك كه بر سر راه اهواز به رامهرمز قرار داشت و پل بسیار معروفی بود گذشته و سرانجام در دهنه ای جداگانه به دریا می ریخته است.
( دیار شهریاران، بخش أوّل، 8/1علیه السلام 5. )
ابن اثیر نیز در گزارشهایی كه در حوادث سال 443 ه' ق ارائه می دهد از وجود این پل در این زمان به ما اطلاعاتی می دهد. وی رود مسرقان را كه از زیر این پل ( كامل تاریخ بزرگ اسلام و یاران، صلی الله علیه واله 1/صلی الله علیه واله علیه السلام 2 - 295. )
می گذشته به خاطر پرآبی می ستاید و از جنگ سال 443 میان «بهاء الدوله دیلمی» و «پسر واصل» یاد می كند و می نویسد: بهاء الدوله پل اربك را شكسته آب را در میانه خود و پسر واصل حائل گردانید.
( دیار شهریاران، بخش أوّل، 8/1علیه السلام 5، فردوس، ص 9صلی الله علیه واله 1. )
آخرین اطلاع ما از پل اربك به قرن پنجم هجری بازمی گردد. این پل در آن زمان در جنوب اهواز بر سر راهی كه از اهواز به رامهرمز می رفته قرار داشته و رود مسرقان نیز از زیر آن عبور می كرده است ولی به علت زیادی آب این رودخانه، گذشتن از آن جز از روی پل اربك (اربق) ممكن نبوده است.
( دیار شهریاران، 8/1علیه السلام 5. )